Hoef-/zoolzweer bij paarden

Hoef-/zoolzweer bij paarden

Een zoolzweer (ook wel hoefzweer genoemd) bij paarden is een aandoening waarbij er een ontsteking of infectie ontstaat in de hoefzool. Deze aandoening wordt veroorzaakt door bacteriën en schimmels die de hoefzool binnendringen en komt acuut opzetten. Het kan enorm schrikken zijn als je paard of pony opeens kreupel is. Lees er hierom meer over in onze blog. We gaan dieper in op wat zoolzweren precies zijn, wat de oorzaken en symptomen zijn, én hoe we ze kunnen voorkomen en behandelen.

In dit artikel:

1. Wat is een zoolzweer?
2. Hoe herken je een zoolzweer?
3. Het 'wat te doen' stappenplan
   3.1. Observeer
   3.2. Raadpleeg een professional
   3.3. De hoef schoonmaken
   3.4. Warmwaterbad
   3.5. Animalintex
   3.6. De behandeling
   3.7. Goede nazorg
4. Zoolzweer voorkomen
   4.1. Dagelijkse zorg
   4.2. Schoon en droog
   4.3. Voeding en zoolzweren

Wat is een zoolzweer?

Zoolzweren kunnen bij paarden ontstaan door verschillende factoren. Het begint wanneer bacteriën of schimmels de hoefzool binnendringen en daar een infectie veroorzaken. Er zijn verschillende manieren waarop dit kan gebeuren:

Zwakke hoefstructuur:
Een zwakke hoefwand of een beschadigde hoef, zoals scheuren, overmatig vochtige omstandigheden of overmatig droge omstandigheden, kan de hoefzool vatbaarder maken voor indringing van bacteriën of schimmels.

Slechte hoefverzorging:
Onvoldoende regelmatige hoefverzorging, zoals gebrek aan regelmatig bekappen, kan leiden tot ophoping van vuil en bacteriën in de hoef, wat de kans op infectie vergroot.

Vreemd voorwerp:
Soms kan een scherp voorwerp zoals een steentje, spijker of stukje glas de hoefzool binnendringen en een zweer veroorzaken.

Overmatige belasting:
Overmatige belasting van de hoef, zoals langdurige harde training of werken op harde ondergronden, kan de hoefzool beschadigen en vatbaar maken voor infectie.

Andere onderliggende aandoeningen:
Bepaalde onderliggende aandoeningen, zoals hoefbevangenheid of een verkeerde stand van de hoef, kunnen de kans op het ontwikkelen van een zoolzweer vergroten.

Wanneer het lichaam de infectie begint te bestrijden ontstaat daaruit ontstekingsvocht. Gezien de geringe ruimte in de hoef legt dit direct veel druk op de hoef, wat pijn veroorzaakt. Deze kan variëren van milde tot ernstige pijn.
Snel actie ondernemen is belangrijk. Wanneer er niks gebeurd zal de druk blijven toenemen en het ontstekingsvocht zelf zijn weg naar buiten gaan zoeken. Dit is niet alleen extreem pijnlijk, maar kan ook blijvende schade achter laten.

Hoe kun je een zoolzweer herkennen?

Het herkennen van een zoolzweer bij paarden kan lastig zijn, maar er zijn enkele tekenen die kunnen wijzen op de aanwezigheid ervan. Hier zijn enkele veelvoorkomende symptomen:

1. Kreupelheid: Een van de meest voorkomende tekenen van een zoolzweer is kreupelheid. Het paard zal zijn ongemak tonen tijdens het lopen. Kenmerkend hierin is dat het vaak snel ontwikkelend, van licht ongemak tot ernstige kreupelheid.
2. Warmte en zwelling: Een zoolzweer kan gepaard gaan met lokale warmte en zwelling in het gebied van de hoefzool. Bij het aanraken van de hoef kan je vaak een duidelijk verschil in temperatuur en zwelling voelen in vergelijking met de andere hoeven.
3. Een kloppend gevoel: Bij een ontsteking van de hoef kun je een verhoogde bloed doorstroom voelen. In de kootholte en soms in het onderbeen kan de hartslag duidelijk voelbaar zijn.

Stappenplan bij een zoolzweer

Stap 1: Observeer

Laten we zeggen je komt op stal en ziet dat je paard (licht) kreupel is. Het is belangrijk om niet meteen in paniek te raken, maar even een pas op de plaatst te doen. Vraag je zelf eerst af: wat zie ik allemaal? Wat zijn de bijzonderheden? Kan ik iets afwijkends voelen? Let vooral op tekenen van kreupelheid, vreemde voorwerpen, gevoeligheid, warmte, zwelling of veranderingen in het looppatroon. Het op een rijtje hebben van deze informatie is namelijk cruciaal bij de volgende stap:

Stap 2: Raadpleeg een professional

Schakel direct de hulp in van een ervaren hoefsmid of dierenarts. Een zoolzweer heeft altijd professionele aandacht nodig; dit kan niet op eigen houtje worden opgelost.
Wij adviseren altijd eerst een hoefsmid te raadplegen. De reden hiervoor is simpel: een hoefsmid heeft zich volledig gespecialiseerd in hoeven. Door de velen ervaring weet een hoefsmid vaak beter raad met een zoolzweer en andere hoefproblemen.

Stap 3: De hoef schoonmaken

Om goed voorbereid te zijn op de komst van de hoefsmid, maak je de hoef grondig schoon door vuil en modder voorzichtig te verwijderen. Gebruik zo nodig een zachte borstel en water. Zorg ervoor dat je de hoef na het schoonmaken weer droogmaakt

Stap 4: een warmwaterbad

Bij een zoolzweer kan de dierenarts of hoefsmid een warmwaterbad aan raden om de hoef te verzachten. Hiermee wordt het voor de smid of arts makkelijker het absces blood te leggen Dit doe je gemakkelijk door de hoef in een badje met lauwwarm water te weken voor 5-10 minuten per keer. Doe dit alleen in overleg met een professional. Warmte en vocht zijn namelijk ook de perfecte voedingsbodem voor bacteriën om te groeien en dat kan averechts gaan werken.

Stap 5: Animalintex

Soms kan de professional beoordelen, dat de zoolzweer nog te diep in de hoef zit, om hem direct te behandelen. Er kan dan gekozen worden om juist nog even te wachten met behandelen. De zoolzweer zal verder ontwikkelen, zodat hij dichter aan het oppervlak komt en zo beter behandeld kan worden. De hoefsmid zal dan een hoefverband aan brengen, zoals Animalintex. Deze beschermt de hoef tegen vuil van buiten af én heeft een ontsmettende werking. Vaak is +/- 24 uur voldoende.

Stap 6: De behandeling

Het behandelen van een zoolzweer draait om het blootleggen van het abces, zodat de ontsteking eruit kan. Vinden waar de infectie precies zit kan een uitdaging zijn. Oppervlakkige ontstekingen heeft een ervaren hoefsmid vaak snel gevonden. Echter wanneer de zoolzweer dieper in de hoef zit kan er een warmte camera of laserthermometer nodig zijn om de infectie beter in beeld te krijgen.

De tekst gaat verder onder de afbeelding

Stap 7: Goede nazorg

Na de behandeling van de zoolzweer blijft er een open wond achter. Om deze goed te laten genezen kan de hoefsmid of dierenarts een aantal dingen van je vragen:

Koeling: Wanneer het been té warm wordt kan koelen verlichten geven. Vaak moet dit meerdere keren per dag gebeuren z'n 10-15 minuten per keer. Hou vooral je horloge bij de hand, want te kort koelen, werkt averechts. Koel liever 1 keer 10 minuten, dan 2 keer 5 minuten. 

Hoefverband:  Na de behandeling blijft er open wond over. Deze moet goed schoon blijven, hierom is het aan te raden om een hoefverband aan te leggen. Veelal wordt dit in combinatie gedaan met dikke laag Jodium. Bij de ruitersport winkel zijn beide verkrijgbaar. Laat je hier over informeren door een professional en vergeet niet: het hoefverband moet dagelijks verschoond worden.

Hoef Gel BelebroAls laatste adviseren wij om in deze fase goed te smeren met de Hoef Gel Belebro . Na behandeling van de zoolzweer kan de hoef extra voedingsstoffen goed gebruiken voor een spoedig herstel. Dit doe je door de gel 1-2 keer per week op de kroonrand te smeren. Meer informatie hierover vind je hier. Let op: de gel smeren op de zool heeft geen zin, enkel op de kroonrand is meer dan voldoende.

Zoolzweren voorkomen

Nu de rust op stal is terug gekeerd is het een goed moment om te evalueren of het ontstaan van de zoolzweer een signaal is dat er misschien verbeterpunten zijn. Natuurlijk kan je hoefproblemen nooit 100% voorkomen, maar dat haalt niet weg dat we het natuurlijk blijven proberen.

Dagelijkse verzorging

Dagelijkse inspectie en verzorging van de hoeven is belangrijk. De hoeven dienen dagelijks schoongemaakt te worden, zodat ophopend vuil geen kans maakt om ontstekingen te veroorzaken. Let daarbij meteen op afwijkingen, zoals: scheurtjes, abcessen of andere ongemakken. Vroege signalering kan namelijk veel ellende voorkomen.
Het regelmatig bezoeken van een hoefsmid is onmisbaar om de hoeven gezond te houden. 'S winters betekend dit iedere 7-8 weken, en in de zomer om de 6 weken. Ga nooit zelf aan de gang. Hoefsmederij is een ambacht waar velen jaren aan training aan vooraf gaat. Zelf aan de gang gaan maakt meer kapot dan je lief is.

Schoon en droog

Houd de stallen en paddocks schoon en zorg voor een droge ondergrond. Vuil, vocht en mest kunnen bacteriën bevatten die zoolzweren en andere infecties kunnen veroorzaken. Langdurige blootstelling aan vochtige ondergronden maakt tevens de zool weker, waardoor bacteriën en schimmels sneller de kans krijgen om binnen te dringen. Te vaak staan in een natte paddock kan dus problemen met zich mee brengen. Een schone omgeving vermindert het risico op infecties aanzienlijk.

Voeding en zoolzweren

Tenslotte kunnen hoefproblemen bij paarden duiden op een onjuist voedingspatroon. Wanneer je vaker last hebt van zoolzweren, brokkelhoeven, nageltred óf andere hoefproblemen is het belangrijk te kijken of het huidige voedingsschema wel geschikt is voor jouw paard(en).

Bronnen en referenties

1. De pathogenese van hoefabcessen bij het paard - Publicatie Universiteit Gent
   Prof. Dr. Richard Ducatelle en Prof. Dr. Leen van Brantegem 2019-2020 [1]
2. Hoefmode - Blogpost hoefzweer behandelen [2]

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Thijs Hoefs - Rijksgediplomeerd Hoefsmid

Disclaimer: Originele tekst is geschreven in het nederlands. Let op, onze website maakt gebruik van automatische vertalingen. Wij zijn niet verantwoordelijk voor type-, druk- of vertaalfouten.